Toepassing van enzymen
Enzymen vreten vlekken op• De was is proper in een kortere wastijd, want enzymen werken heel snel.
• Het waswater moet minder warm zijn, waardoor minder energie nodig is. • Er is minder zeep en water nodig, omdat de enzymen een deel van de functie van zeep overnemen. Het milieu vaart er dus wel bij. |
Waspoeders zijn een combinatie van zeep en enzymen. Zeep kapselt losgeweekte vuildeeltjes in. Dat ingepakte vuil spoelt samen met de zeep weg. Hoe hoger de temperatuur, hoe efficiënter.
Toch zijn vlekken van bijvoorbeeld chocolade of gras, niet zomaar uit kleren weg te spoelen, omdat ze zich heel sterk vasthechten aan textiel. Om de werking van waspoeders te verbeteren, voegt men al tientallen jaren enzymen toe. Ze breken het vuil af in plaats van het in te kapselen. En de afbraakproducten zijn wel makkelijk weg te spoelen. |
Kleuren blijven levendigWasproducten bevatten soms ook andere enzymen. Kleding krijgt na verloop van tijd een fletse kleur omdat de stof bij het dragen langs het lichaam wrijft. Stoffen bevatten voornamelijk cellulosevezels. Bij wrijving ontstaan er kleine ongekleurde cellulosevezeltjes die naar buiten steken. Deze kleine vezeltjes zitten in de weg van de oorspronkelijke kleur en geven de kleding een afgedragen uitzicht. In sommige waspoeders zit een specifiek enzym dat deze kleine cellulosevezeltjes afbreekt.
En zo fleuren de kleuren weer op! |
'Stonewash' zonder stenen |
Als men vroeger een nieuwe jeans een afgedragen uitzicht wilde geven, waste men die in een wasmachine vol puimstenen; dus letterlijk 'stonewashed'. Maar stenen kunnen jeans en wasmachine beschadigen. Voor een sterker effect drenkte men de stenen daarenboven vaak in - milieuonvriendelijk - zuur. Vandaag zorgt een enzymbehandeling voor stonewashed jeans. Jeans is 100% katoen dat op zijn beurt is opgebouwd uit cellulozevezels. Met een mengsel specifieke enzymen kan men de vezels lichtjes afbreken, waardoor de jeans ontkleurt. Zo komt de blauwe kleur vrij zonder beschadiging van de stof. De jeans wordt door de behandeling trouwens ook soepeler. |
Chloorvrij gebleekt papierPapier is er in alle kleuren, maar het courantst blijft wit. Houtpulp, de grondstof van papier, bevat een stof die een bruine kleur veroorzaakt: lignine. Vandaar dat ongebleekt papier er wat bruiner uitziet. Lignine verwijderen lukte vroeger enkel met behulp van milieuonvriendelijke, chemische middelen zoals chloor.
Relatief nieuw is het gebruik van enzymen. |
Men doet een beroep op enzymen uit houtzwammen. Hun werking in de natuur is duidelijk zichtbaar: de boomstammen waarop houtzwammen groeien, rotten weg en verbleken.
|
Contactlenzen wassen |
Dragers van contactlenzen weten het maar al te goed: lenzen hebben 's avonds een badje nodig. In de loop van de dag staan lenzen immers bloot aan heel wat vuil van buitenaf; vuil dat het zicht kan belemmeren of ooginfecties kan veroorzaken. Een regelmatige schoonmaakbeurt is dus essentieel. Ook hier kunnen enzymen instaan voor de afbraak van de vuilresten. In bepaalde types lensvloeistof zit er minstens één enzym. De afbraakproducten worden makkelijk weggespoeld in de vloeistof waardoor de lenzen weer gebruiksklaar zijn bij het krieken van de dag. |
Beter brood bakkenGist laat deeg rijzen, waardoor brood lekker luchtig wordt. Gist zet suikers in het deeg namelijk om in koolzuurgas. Maar bloem bevat te weinig suikers voor een optimale gasontwikkeling. Daarom voegt men enzymen toe aan het deeg.
Enzymen zetten het zetmeel uit de bloem om in suikers. De gist in het deeg kan daarmee aan de slag, met een volumineuzer brood als resultaat. Enzymen zorgen daarenboven voor makkelijker kneedbaar deeg, een bruinere korst en langer houdbaar brood. |
Fruitsap wordt sappiger |
Bij het persen van een sinaasappel kost het vaak moeite om al het sap eruit te krijgen. Om nog te zwijgen van een appel persen. Voor de industriële productie moet fruit uitgeperst worden tot het allerlaatste druppeltje. En dit kan met enzymen.
Enzymen breken pectine af, dat van nature in de celwand van planten zit. Pectine is een soort kleefstof die de cellen aan elkaar houdt. Zonder pectine wordt de celwand zachter en levert persen meer sap op. De fruitsapindustrie maakt hier al zestig jaar gebruik van. Het fruitsap ziet er na een pectinasebehandeling wel troebel uit door de achterblijvende resten van pectine en zetmeel. Hier bieden een ander type van enzymen de oplossing. Ze breken het zetmeel en de pectine af. Het sap is dan makkelijk te filteren en wordt zo helder gemaakt. |
Leer looienOm leer te looien gebruikte men vroeger uitwerpselen van dieren. De aanwezige enzymen breken eiwitten af. Deze reactie maakt het makkelijker om de huid te ontharen en geeft het leer een zachtere structuur. Vanaf 1910 gebruikt men in de leerlooierij in plaats van de uitwerpselen enkel de noodzakelijke enzymen. Het stinkt er sindsdien
beduidend minder! |
Biologisch afbreekbare festivalbeker |
Zomertijd is festivaltijd, jammer genoeg gaat dit gepaard met tonnen afval. De Gentse feesten produceren meer dan 500 ton afval, waarvan een groot deel plastic bekertjes. Festivals doen al jaren inspanningen om die afvalberg binnen de perken te houden.
Biotechnologie biedt vandaag een mogelijke oplossing. Door hernieuwbare grondstoffenen enzymen te gebruiken, kan een volledig biologisch afbreekbaar plastic gemaakt worden: PLA (Poly Lactic Acid: polymelkzuur).
Het folkfestival van Dranouter koos in 2004 voor de afbreekbare PLA-bekers. Deze bekers zijn binnen de 50 dagen volledig afgebroken tot natuurlijke humus. Dit Belgische festival zorgde daarmee voor een wereldprimeur! |
BiobrandstoffenPetroleum is nog steeds de belangrijkste grondstof voor de productie van brandstoffen. Sinds een aantal jaren zijn 'bioraffinaderijen' in opkomst. Deze raffinaderijen gebruiken hernieuwbare grondstoffen, zoals maïs en koolzaad, voor de productie van biodiesel en bio-ethanol. Deze brandstof is gemaakt met behulp van enzymen. Tegen 2010 moet brandstof in België 5,75 % biobrandstof bevatten.
In vergelijking met de traditionele petrochemie hebben bioraffinaderijen verschillende voordelen: - ze werken met hernieuwbare grondstoffen, - hun producten zijn biologisch afbreekbaar - en het productieproces veroorzaakt geen extra broeikasgassen. |